🐫 Madde Miktarı Skaler Mi Vektörel Mi

Skalerbüyüklükler : Sadece sayı ve birim ile ifade edilebilen büyüklüklerdir. Sürat, alınan yol, enerji, güç, kütle, hacim, özkütle, uzunluk, zaman ve sıcaklık örnek verilebilir. Temel büyüklüklerin tümü skaler büyüklüktür. Vektörel büyüklükler : Sayı ve birim yanında yön ile ifade edilen büyüklüklerdir. Yaniskaler büyüklük yönü olmayan, vektörel ise yönü olandır. “ 11. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Tutku Yayıncılık Sayfa 35 ” ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz. Füzyon, birleşmedir yüksek enerji ve ısı gerekir. Küçük maddelerden büyük madde oluşturmaktır. Deniz suyunda bulunan Döteryumla yapılır ancaaak, ideal şartlar ve reaktörün zorluğundan sıcak plazmadan enerji üretimi zorlaşır. Yıldızlar sıcak plazmadır. Evrenin %96 sı plazmadan meydana gelmiştir VektörelveSkaler Nicelikler Büyüklüğü ve yönü olan niceliklere vektörel nicelikler diyoruz. Yerdeğiştirme, hız, ivme ve kuvvet niceliklerini örnek olarak verebiliriz. Yönözelliğinesahip olmayan nicelikler ise, skaler nicelikler adınıalır. Uzunluk, zaman, sıcaklık, kütle, yoğunluk ve hacım gibi birçok Maddemiktarı olarak tanımladığımız kütle maddenin ortak özelliğidir. Kütle, 1. Temel büyüklüktür. 2. Skaler büyüklüktür. 3. Bulunulan yere göre değişmez. Dünya’da farklı yerlerde, Dünya yüzeyinden farklı uzaklıklarda, Ay’da veya herhangi bir gezegende bir cismin madde miktarı aynıdır, değişmez. 54 Vektörelifadeler her koordinat sisteminde aynıdır. Örnek olarak kuvvet ve hız vektörleri Tek bir sayı ve bir birim ile belirlenebilen bu yüzden yalnızca boyları (büyüklükleri) olan niceliklere Skaler nicelikler denir. Örnek olarak enerji, kütle gibi. r 4. A = 3 xˆ + yˆ + 2 zˆ r r a. A2 vektörünü bulacağız. TehlikeliMadde İçeren Ekipman Listesi Örneği Departman Adı Kayıt Eden Kayıt Tarihi Ekipmanın adı ve yeri Klima, buzdolabı vb. İçerdiği kimyasalın ismi Örneğin, soğutucu gaz veya tehlikeli temizlik kimyasalı. Ekipman içerisindeki tehlikeli madde miktarı Örneğin mililitre veya litre. Yıllık ortalama kullanım miktarı Karanlık madde için yeni bir olasılık, şişme esnasında yeni bir skaler (sayıl) alana gereksinim duyar. Ancak yeni bir olguyu yeni bir alan ile açıklamak, yerleşik fikirlerden farklı, bol miktarda net tahmin üretmedikçe, çığır açıcı olmaktan uzaktır. 3-Kütle yönsüz (skaler), ağırlık ise yönlü (vektörel) büyüklüktür. 4-Ağırlık cismin bulunduğu yere göre değişirken kütle değişmez. (Farklı gezegenlerde cisme uygulanan kütle çekim kuvveti farklı olduğu için ağırlık değişir). 5-Kütle birimi "kg" kilogram ya da "g" gramdır. Ağırlık birimi N Newton ya da dyn dir. Işvektörel mi skaler mi? Örneğin 2 kg, 20 m, 13 sa gibi büyüklükler skaler büyüklüklerdir. Madde Miktarı: mol: mol: Yazı dolaşımı İnsanların günlük hayattaki kullanımları düşünüldüğünde, kütle bir cismin sahip olduğu madde miktarı şeklinde de tanımlanabilir. Kütle skaler, ağırlık ise vektörel bir büyüklüktür. Kütle ve ağırlık arasındaki bir diğer fark ise ağırlık cismin bulunduğu yere göre değişirken kütle değişmez. Şimdi bildiğimiz gibi, kuvvet ve yer değiştirmenin her ikisi de vektörel büyüklüklerdir, çünkü tam ayrıntısını elde etmek için yön de gerektirir. Kuvvet ve yer değiştirme gibi iki fiziksel niceliğin nokta çarpımı, skaler (sıradan) değeri, yani skaler miktarı verir. Bu nedenle, fiziksel nicelik—Enerji bir Vektör t3bb3N. Vektörel büyüklükler hangileri? Vektörel büyüklüklerde bir doğrultu bulunur. Skaler büyüklüklerde doğrultu yoktur. Konum, hız, ivme, açısal hız, manyetik alan, elektriksel alan vektörel büyüklüklere örnek verilebilir. Sürat, hacim, genleşme katsayısı, yüzey alanı, ışık şiddeti, akım şiddeti, özkütle skaler büyüklük olarak ifade edilebilir. Temel Vektörel büyüklükler nelerdir? Skaler büyüklükler kütle, hacim, zaman, enerji, sıcaklık, sürat, basınç, ısıdır. Vektörel büyüklükler ise kuvvet, hız, ağırlık, konum, yer değiştirme, ivme, tork, elektrik alan ve manyetik alandır. Neler Skalerdir? Fizikte, bir skaler, vektörden farklı olarak, koordinat sisteminin döndürülmesi veya değiştirilmesi Newton mekaniğinde, herhangi bir Lorentz dönüşümü ya da uzay-zaman dönüşümü görelilikte sonucunda değişmeyen bazen kısaca “yönü olmayan” nicelik olarak tanımlanan basit bir fiziksel niceliktir. Kuvvet vektörel bir büyüklük müdür? Vektörel büyüklük örneği olarak kuvvet verilebilmektedir. Kuvvet vektörel büyüklük iken cismin kütlesi ise Scaler büyüklük olarak verilmektedir. Temel büyüklükler ve birimleri nelerdir? Fizikte 7 tane temel büyüklük bulunmaktadır. Bunlar; Kütle m, uzunluk l, zaman t, sıcaklık T, akım şiddeti i, ışık şiddeti ı, madde miktarı n şeklinde ifade edilebilir. Bu temel büyüklüklerin birimleri sırası ile kilogram, metre, saniye, kelvin, amper, candela, mol şeklindedir. Türetilmiş büyüklüklerin hepsi vektörel midir? Türetilmiş olan büyüklüklerin hepsinin bir tanımlayıcı denklemi bulunur. Bu şekilde temel büyüklüklerin çarpımı ya da oranı şeklinde belirtilmeleri daha kolay olmaktadır. Türetilmiş olan büyüklükler skaler veya vektörel şekilde olabilmektedir. Temel büyüklüklerin hepsi skaler midir? Temel büyüklükler doğrudan bir şekilde ölçülebilmektedir. Bunlar skaler büyüklüklerdir. Tüm temel büyüklüklerin mutlak sıfırı bulunur. Vektörel nicelikler nelerdir? Vektör, sayısal büyüklüğü ve birimi yanında, skaler niceliklerden farklı olarak yönü de olan bir niceliktir. Vektörün diğer ismi yöney olarak bilinmektedir. Örnek vermek gerekirse hız, kuvvet, ağırlık vb. gibi şeyler vektörel nicelikler sınıfına girer. Fizikte temel büyüklükler ve birimleri nelerdir? Fizikte 7 tane temel büyüklük bulunmaktadır. Bunlar; Kütle m, uzunluk l, zaman t, sıcaklık T, akım şiddeti i, ışık şiddeti ı, madde miktarı n şeklinde ifade edilebilir. Bu temel büyüklüklerin birimleri sırası ile kilogram, metre, saniye, kelvin, amper, candela, mol şeklindedir. Kuvvet vektörel midir skaler mi? Basınç fizikte P ile gösterilir, basınç kuvveti ise F şeklinde gösterilir. Basınç Vektörel mi Yoksa Skaler Bir Büyüklük müdür? Fizikteki nicelikler skaler ve vektörel dahil olmak üzere ikiye ayrılır. kuvvetten türemiş olduğu bilinen ve modelleme yardımı ile ifade edilen basınç vektörel değil skalerdir. Kuvvet ölçü birimi nedir? SI sisteminde, kuvvet birimi newton dur. Temel birimler nelerdir? SI sisteminin temel birimleri, kilogram, saniye, amper, kelvin, mol, Metre ve kandeladır. Temel nicelikler nelerdir? Fizikte 7 tane temel büyüklük bulunmaktadır. Bunlar; Kütle m, uzunluk l, zaman t, sıcaklık T, akım şiddeti i, ışık şiddeti ı, madde miktarı n şeklinde ifade edilebilir. Bu temel büyüklüklerin birimleri sırası ile kilogram, metre, saniye, kelvin, amper, candela, mol şeklindedir. Vektörel türetilmiş midir? Başka büyüklükler yardımıyla ifade edilen büyüklüklere “türetilmiş büyüklükler” denir. ▶ Büyüklüğü ve yönü olan niceliklere vektörel nicelikler diyoruz. Hangisi türetilmiş büyüklüktür? Türetilmiş büyüklükler, ölçülebilmesi için bir başka büyüklüklerin de ölçülmesine ihtiyaç duyulan büyüklüklere denir. Örnek olarak, zamanın ve yolun ölçülebilmeyi gerektiren büyüklüklerdir. Ölçülebilmeyi gerektirmesinden dolayı türetilmiş büyüklüktür. Alan iki uzunluğun çarpımı ile bulunmaktadır. Fizikte ölçülen büyüklükler ya skaler ya da vektörel olarak sınıflanır, başka alternatif yoktur. Skaler büyüklüklerle vektörel büyüklükler arasındaki fark, şiddetlerinin yanı sıra bir yönleri olup olmamasıdır. Skaler büyüklükler yalnızca bir sayıyla ve birimle yani şiddetle ifade edilebilir. Vektörel büyüklükler ise sayının ve birimin şiddetin yanında mutlaka doğrultu ve yön bilgisi de gerektirir; vektörel bir niceliğin hem şiddeti hem de yönü vardır. Büyüklük yerine nicelik kelimesi de kullanılır. Skaler büyüklüklerin yönleri ve doğrultuları yoktur. Örneğin Uzunluk Boyunuzun yukarı doğru mu aşağı doğru mu ölçüldüğü önemli değildir. Sürat Bir cismin birim zamanda aldığı yolu yönü olmaksızın bilmemizi sağlar. Kütle Eğer 60 kg iseniz, sadece 60 sayısını ve kg birimini bilmemiz, kütlenizi anlatmamıza yeter. Özkütle Suyun özkütlesi normal şartlarda 1 atmosfer basınçta ve 20° C sıcaklıkta 1 g/cm3 dediğimizde yön belirtmeyiz. Enerji Bir cismin enerjisini anlatmak için sadece kaç joule olduğunu belirtmek yeterlidir, yöne ihtiyaç yoktur. Zaman Kaç saniye geçti diye sorarsak, yön belirtmemize gerek yoktur. Vektörel büyüklükler Vektörel büyüklüklerin bir başlangıç noktası, büyüklüğü şiddetini gösteren bir sayı ve birimi, doğrultusu ve yönü vardır. Vektörel büyüklükler genellikle grafiksel olarak uçlarında ok bulunan çizgilerle vektör diyeceğiz bunlara gösterilir. Çizilen doğrunun vektörün uzunluğu ele aldığımız niceliğin seçilen ölçekteki şiddetini ne kadar büyük olduğunu, ok işaretinin yönü de bu büyüklüğün yönünü gösterir. Konum Bir cismin nerede olduğunu belirlemek için sadece cismin bir referans noktasına göre ne kadar uzakta olduğunu bilmemiz yetmez, hangi yönde olduğunu da bilmemiz gerekir. Aşağıdaki şekildeki A kutusu da B kutusu da 0 noktasında göre 5 m uzaklıktalar. Uzaklıkları aynı olsa da ikisi de aynı yerde değiller. A kutusunun konumu 5 m sola, B kutusunun konumu 5 m sağa şeklinde ifade edilir. Hız Süratin aksine hız için yön bilgisine ihtiyaç vardır. Bir uçağın sürati size ne kadar süratli gittiğini söyler ama hangi yöne gittiğini söylemez. Uçağın hızı size hem ne kadar hızlı gittiğini hem de hangi yöne gittiğini anlatır. Örneğin uçağın hızı 900 km/sa kuzeye diyebiliriz. Kuvvet de vektörel büyüklüktür. Bir cismin kütlesi skalerken ağırlığı vektöreldir. Çünkü ağırlık yer çekiminden dolayı cisme uygulanan kuvvettir ve yönü vardır, hep yere doğrudur. Vektörler şekillerde bir okla gösterilir, okun başlangıç noktası uygulama yerini, okun ucu vektörün yönünü gösterir. Aşağıdaki şekilde A ve B vektörleri gösteriliyor 0 noktası her iki vektörün de uygulanma noktasıdır Kesikli çizgilerle gösterilen doğru her iki vektörün de doğrultusudur, ama yönü değildir. A vektörünün yönü sola doğrudur, okun ucu sağı gösteriyor. 0K doğru parçasının uzunluğu A vektörünün büyüklüğüdür. B vektörünün yönü sağa doğrudur, okun ucu solu gösteriyor. 0L doğru parçasının uzunluğu B vektörünün büyüklüğüdür. Vektörel büyüklüklerin simgelerinin üstünde vektör olduklarını gösteren bir ok bulunur. Örneğin kuvvetin simgesi sadece F olarak değil \vec{F} olarak gösterilir. Eğer vektörün sadece büyüklüğünü ifade etmek istersek mutlak değerini ya da oksuz halini kullanırız \vec{F} = F gibi. Aynı doğrultudaki bir boyutta vektörlerde toplama ve çıkarma Eğer iki vektör aynı doğrultudaysa birbirine paralelse toplama işlemi vektörleri uçuca ekleyip büyüklüklerini toplayarak yapılır. Aşağıdaki resimde +x yönündeki sağa doğru 3 birim kare uzunluğundaki \vec{A} vektörüyle yine +x yönündeki 4 birim kare uzunluğundaki \vec{B} vektörünün toplanması gösteriliyor. Bileşke vektör \vec{R} ile gösteriliyor ve uzunluğu 7 birim kare ve yönü de +x. \vec{A}+\vec{B} = \vec{R} İki vektörün vektörel toplamı böyle gösterilir. \vec{R} = \vec{A} + \vec{B} İki vektörün büyüklüklerinin toplamı da aynı doğrultudalarsa mutlak değerlerinin toplamıyla gösterilir. \vec{R} = 3 + 4 = 7 \space birimHacim skaler mi vektörel mi? Hacim üç boyutta bir cismin kapladığı yer olduğu için, boyutu uzunluğun küpüdür. Bir cismin hacmi için yön bilgisine ihtiyaç duyulmaz. Bu nedenle hacim skaler bir büyüklüktür. Kütle skaler mi vektörel mi? Özkütle skaler mi vektörel mi? Kütle bir cisimdeki madde miktarıdır ve skaler bir büyüklüktür. Kütlenin temel büyüklük olduğunu da hatırlatalım. Özkütle de skalerdir. Çünkü özkütle kütlenin hacme oranıdır, her ikisi de skaler olduğu için özkütle de skalerdir. Konum skaler mi vektörel mi? Konum vektöreldir. Çünkü bir yere göre konumunuz o yerin sağında solunda ilerisinde ya da gerisinde olabilir. Zaman vektörel mi skaler mi? Zaman skaler bir büyüklüktür. Zamanın temel nicelik olduğunu da hatırlatalım. Hız vektörel mi skaler mi? Sürat vektörel mi skaler mi? Hız vektöreldir, çünkü yer değiştirmenin zamana oranıdır. Yer değiştirme vektörel olduğu için hız da vektöreldir. Hızı anlatmak için sadece kaç m/s ile gittiğimizi söylemek yetmez ayrıca hangi yöne gittiğimizi de söylemek gerekir. Sürat ise vektörel değil skalerdir, hızın büyüklüğüne eşittir. Çünkü alınan yolun zamana oranıdır, her ikisi de skaler olduğu için sürat de skalerdir. Enerji vektörel mi? İş skaler mi vektörel mi? Isı skaler mi vektörel mi? Enerji vektörel değil, skaler bir büyüklüktür. Çünkü enerjinin yönü yoktur sadece büyüklüğü vardır. İş ve ısı enerji aktarımıdır, birimleri enerji birimidir. Dolayısıyla iş de ısı da skalerdir. Kuvvet vektörel mi? Kuvvet itme ya da çekme demektir. Hangi yöne ittiğiniz ya da çektiğiniz kuvveti anlatmak için gereklidir. Bu nedenle kuvvet vektörel büyüklüktür. Ağırlık vektörel mi skaler mi? Ağırlık bir kuvvet olduğu için vektöreldir. Yönü dünyanın merkezine doğrudur. Kütle ve ağırlık arasındaki ilişkiyi hatırlamak isteyebilirsiniz. Momentum vektörel mi skaler mi? Momentum kütle ile hızın çarpımıdır. Hız vektörel olduğu için momentum da vektörel bir büyüklüktür. İtme skaler mi vektörel mi? İtme kuvvet ile zamanın çarpımıdır. Kuvvet vektörel olduğu için itme de vektörel bir büyüklüktür. Tork vektörel mi skaler mi? Tork konum vektörüyle kuvvet vektörünün vektörel çarpımıdır. Dolayısıyla yönü vardır yani vektörel büyüklüktür. Potansiyel fark vektörel mi skaler mi? Potansiyel fark, birim yük başına düşen potansiyel enerji farkıdır. Sadece büyüklükle ifade edilebilir, dolayısıyla skalerdir. Skaler ve Vektörel Büyüklükler ile ilgili Kazanımlar Fiziksel nicelikleri sınıflandırır. Niceliklerin temel ve türetilmiş olarak tanımlanması ve sınıflandırılması sağlanır. Niceliklerin skaler ve vektörel olarak tanımlanması ve sınıflandırılması sağlanır. Vektörlerde toplama işlemlerinin tek boyutta yapılması sağlanır. Skaler ve vektörel niceliklerde toplama işlemlerine tek boyutta günlük hayattan örnekler verilerek, karşılaştırma yapılması sağlanır. Skaler ve Vektörel Büyüklükler ile İlgili Test Skaler ve Vektörel Büyüklükler Testi Fizikte ölçülen büyüklüklere vektörel veya skaler adı verilmektedir. Bu iki kavrmadan başka verilen isim yoldur. Skaler büyüklükler şiddetle ifade edilirken, vektörel ise şiddetin yanında yön ve doğrultu ile ifade edilmektedir. Bu yüzden iki kavram arasında farklar olması muhtemeldir. Hız Vektörel mi, Yoksa Skaler mi? Hızın durumuna baktığımız zaman vektörel olduğunu görmekteyiz. Çünkü hız için yön bilgisine de ihtiyaç vardır. Örneğin bir uçağı ele aldığımız zaman vektörel bir durum görebiliriz. Uçağın hızı, uçağın hem ne kadar hız yaptığını hem de hangi yöne gittiğini anlatmaktadır. Bu yüzden hız her zaman için vektöreldir. Tabi sürat ile hızı karıştıran kişiler olabilir. Ancak sürat ile hızı karıştırmamak lazımdır. Sürat skaler olurken hız ise vektöreldir. Kendinizi deneyin. Bakalım temel ve türetilmiş büyüklükler ile skaler ve vektörel büyüklükler konularını ne kadar öğrenmişsiniz? 1. I. Enerji II. Hız III. Sürat Yukarıdaki büyüklüklerden hangisi ya da hangileri vektörel büyüklüktür? Yalnız III Yalnız I I ve II Yalnız II I, II ve III 2. Aşağıdaki büyüklük – birim eşleştirmelerinden hangisi doğrudur? Işık şiddeti => Newton Elektrik akımı => Amper Kütle => Celcius Güç => Joule Enerji => Watt 3. I. Konum II. Kuvvet III. Kütle Yukarıdaki büyüklüklerden hangisi ya da hangileri skalerdir? I,II ve III Yalnız III I ve II Yalnız II Yalnız I 4. Aşağıdakilerden hangisi enerji birimidir? Joule Kilogram Candela Newton Metre 5. Aşağıdaki büyüklüklerden hangisi türetilmiş büyüklüktür? Zaman Madde miktarı Akım şiddeti Kütle Enerji 6. I. Hacim II. Kuvvet III. Kütle Yukarıdaki büyüklerden hangisi ya da hangileri temel büyüklüktür? Yalnız I I ve II Yalnız III I, II ve III Yalnız II 7. Aşağıdakilerden hangisi hem türetilmiş hem de vektörel büyüklüktür? Sıcaklık Hız Konum Potansiyel fark Enerji 8. Aşağıdaki birimlerden hangisi temel bir büyüklüğe aittir? Newton Watt Kelvin Pascal Joule 9. Aşağıdaki tabloda gösterilen büyüklükler temel büyüklükse + değilse – ile, yine skaler büyüklükse + değilse – ile işaretlenmiştir. Büyüklük Temel büyüklük Skaler büyüklük Hız – – Işık şiddeti + + İş – + Sıcaklık + + Kuvvet + – Buna göre tabloda yanlış sınıflandırılan büyüklük hangisidir? Kuvvet Sıcaklık İş Hız Işık şiddeti 10. Aşağıdaki büyüklüklerden hangisi karşısına yazılan ölçüm aleti ile ölçülemez? Sıcaklık => Kalorimetre Potansiyel fark => Voltmetre Kuvvet => Dinamometre Akım => Ampermetre Kütle => Eşit kollu terazi Fizikte büyüklükleri temel ve türetilmiş büyükler olarak ikiye ayırmaktayız. Fizik dersinde gördüğümüz bütün kavramlar bu büyüklükler üzerinden tanımlanmaktadır. Türetilmiş büyüklükleri ezbere bilmemize gerek yoktur. Çünkü bunlar temel büyüklüklerden türetilmiştir. Ancak temel büyüklükleri ve nasıl ölçüldüklerini iyi bilmemiz gerekiyor. Bu yazıda temel büyüklükler ve bu büyüklükleri ölçmek için kullanılan ölçüm aletleri üzerinde duracağız. Başka bir büyüklüğe ihtiyaç duymadan tek başına anlamı olan fiziksel büyüklüklere temel büyüklük denir. Fizikte 7 tane temel büyüklük vardır. Aşağıdaki tabloda temel büyüklükler, birimleri ve ölçüm aletleri verilmiştir Temel Büyüklük Sembolü SI Birimi Ölçüm aleti Kütle m Kilogram kg Eşit Kollu Terazi Uzunluk ℓ Metre m Metre Zaman t Saniye s Kronometre Sıcaklık T Kelvin K Termometre Akım şiddeti i Amper A Ampermetre Işık şiddeti I Candela cd Fotometre Madde miktarı n Mol mol – Fizikteki 7 temel büyüklüğü KISAMUZ olarak kodlayabiliriz. Bu büyüklüklerin birimlerini de iyi bilmemiz gerekiyor. Çünkü üniversite sınavlarında birimlerden doğrudan soru gelmektedir. Sıcaklığın biriminin Santigrat değil de Kelvin olmasına dikkat ediniz. Temel ve Türetilmiş Büyüklüklerin FarkıTemel Büyüklüklerle İlgili Bazı Sorular Temel ve Türetilmiş Büyüklüklerin Farkı Fizikte türetilmiş büyüklükler temel büyüklüklerden türetilmiştir. Bu nedenle tek başlarına ifade edilemezler. Birimlerinde birden fazla temel büyüklük kullanılmaktadır. Ancak temel büyüklükler tek birimle ifade edilebilirler. Örneğin uzunluk ve zaman birer temel büyüklüktür. Uzunluğu metre ile, zamanı ise saniye ile rahatlıkla ifade edebiliriz. Ancak bu ikisinin birbirine oranlanmasıyla hız elde edilir. Bu nedenle hızı metre/saniye şeklinde iki birimle ifade etmek zorundayız. Bu basit örnek aradaki farkı anlamak açısından çok önemlidir. Neden temel büyüklüklerde ölçüm aletleri üzerinde duruyoruz? Çünkü temel büyüklüklerin ölçüm aletleriyle ölçülmesi daha kolaydır. Türetilmiş büyüklükler için özel ölçüm mekanizmalarına ihtiyaç duyulur. Türetilmiş büyüklüklere hız, ivme, gerilim, enerji, kuvvet gibi örnekler verilebilir. Bu örnekleri çoğaltabiliriz. Türetilmiş büyüklükleri değil de temel büyüklükleri öğrenmeye çalışalım. Fizik yapamıyorum diyenlere temelden çalışmayı öneriyoruz. Temel fizik konularını anlamak açısından da temel ve türetilmiş büyüklüklerin mantığını öğrenmek çok önemlidir. Temel Büyüklüklerle İlgili Bazı Sorular Temel büyüklükleri ezberlemek basit gibi durabilir. Ancak bu konunun mantığını öğrenmek fiziğin genelini anlamak açısından çok önemlidir. Temel büyüklükler skaler midir? Temel büyüklüklerin yönü bulunmaz. Bu nedenle bütün temel büyüklükler skaler büyüklüklerdir. Skaler ve vektörel büyüklük kavramı da fizik için oldukça önemlidir. Temel büyüklüklerin bazıları vektörel midir? Hayır. Bir önceki soruda belirttiğimiz gibi vektörel bir temel büyüklük yoktur. Yani bu yargı yanlıştır. Türetilmiş büyüklükler vektörel midir? Temel büyüklüklerin hepsi skaler iken türetilmiş büyüklükler için böyle bir genelleme yapamayız. Türetilmiş büyüklüklerden hız vektörel bir büyüklükken hacim skaler bir büyüklüktür. Dolayısıyla türetilmiş büyüklükler hem skaler hem de vektörel olabilir. Türetilmiş büyüklükler için ölçüm aleti var mıdır? Türetilmiş büyüklükler için de çeşitli ölçüm aletleri geliştirilmiştir. Örneğin arabanın ivmesi hızı ölçer. Dinamometre kuvveti ölçer. Ancak ölçüm aleti dendiği zaman daha standart ve basit olanı temel büyüklükler için olan ölçüm aletleridir. Dinamometre temel büyüklük ölçer mi? Dinamometre kuvveti ölçer. Kuvvet vektörel bir büyüklüktür. Dolayısıyla prensip itibariyle ölçmez. Fakat ortamın yer çekimi ivmesini bilirseniz ağırlık vektöründen kütleyi hesaplayabilirsiniz. Voltmetre temel büyüklük ölçer mi? Voltmetre voltajı yani iki uç arasındaki potansiyel farkı ölçer. Potansiyel fark temel değil türetilmiş bir büyüklüktür. Türetilmiş büyüklükler için kodlama var mıdır? Böyle bir kodlama zorlama olur. Çünkü çok fazla türetilmiş büyüklük vardır. Temel büyüklükleri iyi öğrenip geri kalan hepsine türemiş büyüklük demek daha iyi bir yöntem olacaktır. Yukarıda temel büyüklükler ve ölçüm aletleri üzerinde tablo vererek durduk. Ayrıca temel büyüklüklerin SI birimlerini de verdik. Sık sorulan soruların bazılarına da yanıt verdik. Bundan sonrası size kalmış. Bu konuyu iyi çalışmak ve her şeyi yerli yerine oturtmak fizik bilginizi geliştirecektir.

madde miktarı skaler mi vektörel mi